Are you smelling business? – Gunter Pauli

“Ik ben hier gekomen om te ontdekken, om verrast te zijn. En om die verrassingen te vertalen in een portfolio van kansen die hier voor het grijpen liggen, om samen met u tot een actie te komen.” Gunter Pauli is in Almere. De Belgische oprichter van de ‘Blauwe Economie’ is door de gemeente uitgenodigd om onze kansen op het gebied van een duurzame lokale economie in kaart te brengen.

Dat gaat verder dan het recyclen en upcyclen van afvalstromen; voedsel, energie, gezondheid, werkgelegenheid, alles komt aan de orde. Drie dagen lang, van 11 tot en met 13 juli, spreekt Pauli met bedrijven, lokale overheden, kennis- en onderwijsinstellingen, (sociaal) ondernemers en bewoners. In het KAF deelt hij zijn eerste bevindingen. Dat zal hij de komende dagen opnieuw doen met Pakhuis De Zwijger in het Eksternest in Almere en in het stadhuis.

Klei
De eerste verrassing voor Pauli is dat in Almere zeven soorten wilde orchideeën groeien. Daarmee wijst hij erop dat we verder moeten kijken en zien dat we meer in huis hebben dan we denken. Ook bij zijn excursie over het Weerwater met in- en externe deskundigen ziet hij dingen die ons ontgaan. “Waarom laten we 1 miljoen ton klei in het water liggen?”, vraagt hij na een uitleg over het ontstaan van de plassen in het gebied. De klei is hier destijds gestort door cementbedrijven, die andere grondstoffen gingen gebruiken voor hun product. Uit onderzoek is al gebleken dat de klei zeer zuiver is. “Het ligt hier niet diep, het is makkelijk te winnen. Vandaag de dag moet er weer een goede samenwerking mogelijk zijn met die bedrijven, omdat ze veel last hebben van het teveel aan CO2-uitstoot en grondstoffen die ze niet kunnen hergebruiken. We kunnen ook kleihuizen bouwen voor gezonde huisvesting.”

Krabben en waterplanten
Niets ontsnapt aan zijn aandacht. “De waterplanten groeien hard op die klei. Die moet u maaien, maar de machines hebt u maar twee keer per jaar nodig. Weet u wel wat dat kost?” Hij wijst op een dode krab. “Krabben eten ook waterplanten. En wij eten krabben. Almere exporteert voor 150.000 euro aan krabben naar China. Het zijn exoten, die moeten weg, vinden jullie. Terwijl jullie zelf weer krabben uit China importeren voor consumptie. Waarom doen we dat? Waarom gebruiken we onze eigen krabben niet? Is er geen markt voor in Nederland? Kunnen we ze niet vers verwerken in plaats van met veel energieverlies invriezen en transporteren?”

Bij de sluizen vraagt hij wat we doen met de energie van het water. “Er is 20 cm verval. Door de sluisjes te openen op het piekmoment, oogsten we de zwaartekracht. Dat kan op jaarbasis heel veel worden. Daar hoef je geen dam voor te bouwen of nog meer windmolens neer te zetten.” Telkens is zijn boodschap: gebruik wat je hebt.

LIFI
Terug in de stad stuit hij op de ‘ongelooflijke uitbouw voor transport’ die we gemaakt hebben in Almere: de aparte paden en rijbanen voor voetgangers, fietsers, auto’s en bussen. “Jullie hebben overal licht boven gehangen; wel 45.000 lichtpalen in zo’n bos- en waterrijk gebied!” Pauli ziet kansen in het gebruik van ledlampen. Niet alleen voor verlichting, maar ook voor informatieoverdracht. “Innovatie is gebruikmaken van het snelste medium dat er bestaat, en dat is licht. Met LIFI kun je data transfereren.. Almere kan die techniek als eerste gaan toepassen. Are you smelling business?”

Geolocatie
Een eerste toepassing heeft hij al voor ogen. We zouden kunnen beginnen met de belangrijkste routes om de mobiliteit te verbeteren. Naar het centrum, naar het ziekenhuis, op de busbanen voor zelfrijdende bussen. De glasvezelkabels die door de hele stad zijn aangelegd, kunnen dienen als ‘backbone’ van het systeem. Met LIFI in de publieke verlichting kunnen mobiele apparaten de signalen opvangen. Overdag kan het met infrarood licht. Geolocatie met licht is tot op 1 cm nauwkeurig, veel beter dan die met satellietnavigatie, die nog zeker 15 cm afwijkt. “Je zou blinden zelfs kunnen laten fietsen.”

Big data
Ook ziekenhuizen kunnen Lifi toepassen. Nu werkt veel apparatuur nog op wifi, waardoor de magnetische straling hoog is. “Met licht heb je daar nauwelijks last van, ook niet van hacking. Het is big data in real time.” Het systeem kan bovendien de ‘aankoopervaring’ in de stad veranderen. “Iemand die voor het eerst in de stad komt, is ook ‘blind’. U gaat ze zo’n service aanbieden, dat ze zich goed, gerust en zeker voelen.” Supermarktketen gaat de komende jaren Lifi installeren in haar winkels. Daarmee kan ze aan aanbiedingen op maat doen. “Al die informatie blijft binnen het lokale big datasysteem, terwijl nu nog vrijwel alle informatie in handen van vijf grote wereldwijde bedrijven is.”

Gunter Pauli is verrukt over de verrassingen in Almere: “U kunt een voortrekker zijn. De mogelijkheden zijn zó groot. U kunt bijvoorbeeld een wifivrije tuinbouwtentoonstelling organiseren. Dat bespaart tussen de 50-80% energie.” Hoe denkt hij het bestuur mee te krijgen in zijn ideeën? “Er moet een gezond enthousiasme zijn om de kansen te kunnen zien. Je hart moet meespreken. Iedereen moet zich de koning(in) van het project kunnen voelen. En je moet kiezen. Start eerst met de sociale uitdagingen die je moet oplossen. Vraag geen nieuwe budgetten; gebruik de budgetten die er al zijn. De grootste belemmering is dat u niet gelooft dat het mogelijk is. Daarom moet het gebaseerd zijn op cijfers en modellen en mensen die ze kunnen toepassen.”

Hoe gaat de blauwe economie bijdragen aan de werkgelegenheid, nu de technologische ontwikkelingen steeds meer automatisering en robotisering mogelijk maken? Pauli voorziet een tekort aan ‘werkvolk’, vooral in de voedingsindustrie. “We zullen bereid zijn meer uit te geven aan gezonde voeding, omdat we al die troep niet meer willen.” Ook in het onderwijs wil hij aandacht vragen voor innovatievere werkwijzen. Circulaire toepassingen zullen als het goed is op alle vlakken verbetering brengen: “Emotioneel goed, technisch raak en financieel haalbaar”.

Bernadet Timmer